WĘGIEL A… KLIMAT, ZDROWIE, POWIETRZE, WODA
Polska jest drugim co do wielkości, po Niemczech, producentem węgla brunatnego w Unii Europejskiej (UE). 80% energii elektrycznej wciąż pozyskujemy z węgla, w tym 30% z węgla brunatnego – jednego z najbrudniejszych paliw kopalnych. Surowiec ten ma bardzo niską wartość opałową, a podczas jego spalania do powietrza przedostają się toksyczne gazy i pyły. I tak elektrownia Pątnów II należała w 2013 roku do pierwszej dziesiątki największych emitentów rtęci na kontynencie.
W konsekwencji Polska jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych krajów UE pod względem jakości powietrza. Według raportu „Ciemna chmura Europy: Jak kraje spalające węgiel sprawiają, że ich sąsiedzi chorują” z 2016 roku zajmujemy pierwsze miejsce wśród państw zatruwających siebie i sąsiadów szkodliwymi pyłami. Statystyczna liczba przedwczesnych zgonów spowodowanych spalaniem węgla w polskich elektrowniach wynosi 5830, w tym 4690 poza granicami kraju. Większość elektrowni węglowych, w tym należące do spółki ZE PAK SA elektrownie Pątnów I, Pątnów II i Konin, podlegają derogacjom, czyli nie muszą spełniać europejskich norm emisyjnych.
Od początku eksploatacji węgla w Wielkopolsce wypompowano 12 miliardów metrów sześciennych wód podziemnych, czyli ponad 70% łącznej objętości wszystkich jezior w Polsce. Ma to dramatyczny wpływ na gospodarkę wodną regionu: Noteć wyschła na odcinku około 30 kilometrów, poziom wody w jeziorach Pojezierza Gnieźnieńskiego obniżył się o kilka metrów, Jezioro Ostrowskie podzieliło się na dwie części, a linia brzegowa Jeziora Wilczyńskiego – w pobliżu którego odbywa się Obóz dla Klimatu – poważnie się cofnęła. Wiążą się z tym ogromne straty dla lokalnego rolnictwa i branży turystycznej – głównych filarów gospodarki regionu. Należy przy tym pamiętać, że bilans wodny Polski jest bardzo niekorzystny – ilość wody przypadająca rocznie na jedną osobę to nieco ponad 1500 metrów sześciennych, 3 razy mniej niż średnia europejska i 4,5 raza mniej niż przeciętna dla świata. Okresowe deficyty wody już teraz dotykają trzy czwarte kraju, a sytuacja w Wielkopolsce jest – obok Mazowsza – najgorsza. Do tego dochodzą zanieczyszczenia – zarówno wody, jak i powietrza – hałas, a także strach przed wysiedleniem kolejnych miejscowości.
Dowiedz się więcej:
- Publikacja Atlas węgla. Dane i fakty o globalnym paliwie (Fundacja im. Heinricha Bölla, 2015)
- Raport Nieuchronny upadek węgla (Greenpeace, 2015)
- Publikacja Proces odchodzenia od węgla w Polsce – dylematy (Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju, 2018)
- Raport Zmierzch węgla kamiennego w Polsce (Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju, 2013)
- Raport Węgiel brunatny paliwem bez przyszłości (Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju, 2013)
- Publikacja Węgiel. Już po zmierzchu… (Michał Wilczyński, 2015)
- Streszczenie raportu A stress test for coal in Europe under the Paris Agreement (Climate Analytics, 2017)
- Raport Niepłacony rachunek. Jak energetyka węglowa niszczy nasze zdrowie (Health and Environment Alliance, 2013)
- Raport Węgiel zabija. Analiza kosztów zdrowotnych emisji zanieczyszczeń z polskiego sektora energetycznego (Greenpeace, 2013)
- Ulotka Węgiel a Twoje zdrowie. Podstawowe fakty (Health and Environment Alliance, 2017)
- Raport Subwencje dla energetyki węglowej a koszty zdrowotne. Studium przypadku projektu elektrowni Łęczna (Health and Environment Alliance, 2015)
- Raport ZE PAK czy RZEPAK. Oddziaływanie społeczne i zdrowotne spółek należących do ZE PAK oraz koszty zewnętrzne planowanych przez ZE PAK kopalni odkrywkowych węgla brunatnego (Fundacja RT-ON, 2016)
- Raport Wielki skok na wodę. Jak przemysł węglowy pogłębia światowy kryzys wodny (Greenpeace, 2016)
Materiały w języku angielskim:
- Raport A stress test for coal in Europe under the Paris Agreement (Climate Analytics, 2017)
- Książka Post-Mining Regions in Central Europe – Problems, Potentials, Possibilities (red. Wirth, Černič Mali, Fischer, 2012)